مرثیه‌ای به بلندای تاریخ/ تابوتی که زنان نوغان برای غریب توس بر دوش گذاشتند

آخرین روز ماه صفر مصادف با سالروز شهادت حضرت امام رضا(ع) است، امام رئوفی که با نخستین ورودش به توس مهر خود را در دلهای خراسانی ها کاشت و این محبت آنچنان ریشه دواند که درخت تنومندش تا به امروز در تمام ایران و بلکه در کشورهای دور و نزدیک رشد و نمو داشته است.

نوغان در گذشته یکی از مناطق چهارگانه ولایت توس بود که امام رضا(ع) در هجرتش از مدینه به توس به این منطقه پا نهاد، از آن جهت که اغلب مردم این منطقه به پرورش کرم ابریشم مشغول بودند، آن را “نوغان” نامیدند و تا به امروز با گسترش سناباد قدیم که به نام “مشهد” تغییر کرد، به همین نام در اذهان عمومی ماندگار شده است.

محله نوغان کنونی نیز که بازمانده منطقه نوغان در گذشته بوده، تقریبا در جوار بارگاه منور رضوی قرار گرفته و یکی از محله های قدیم شهر مشهد است که بافت خود را حفظ کرده و کمتر دستخوش تغییر قرار گرفته است.

به گواه تاریخ پس از شهادت امام رضا(ع) نخستین بیرق عزا برای آن حضرت در محله نوغان، آن هم توسط زنان سیاه پوش اش برخاست، نخستین گریه ها و مویه ها برای شهادت جانسوز امام رئوف از این محله به گوش رسید و نخستین حرکت هیات عزاداران در این محله برپا شد و مسیر خود را به سمت مرکز شهر آغاز کرد.

حاج کاظم، میوه فروش محله نوغان می گوید که زنان محله نوغان اولین سوگوارانی بوذند که پس از اعلام شهادت ثامن الائمه در تشییع پیکرش حاضر شدند و عزاداری کردند و بیراه نیست اگر بگوییم پایه عزاداری در این شهر برای شهادت اهل بیت (ع) را زنان نوغان نهادینه کردند.

ساکنین محله نوغان همیشه کتیبه مزین به نام امام رضا(ع) را بر دیوار مسجد و محله نصب دارند، ماه صفر که از راه می رسد، شوری در این محله برپا می شود گویی انتظار مهمانی را می کشند که می خواهد از راه دوری بیاید و آنان به پیشوازش روند، محله حال و هوای دیگری می گیرد و زنان دست به کار می شوند.

چند روز مانده به آخر ماه صفر، مقدمات برگزاری مراسم سوگواری برای سالگرد شهادت هشتمین خورشید ولایت در محله نوغان آغاز می شود، مسجد محله و کوچه قدیمی و دراز آن آب و جارو می شود، دیگ های نذری در خانه های قدیمی برپا شده و زنان و مردان بساط نذری امام رضا(ع) را می چینند، جوانها هم محله را با ملبس به پارچه‌های عزا کرده و پرچم‌های مزین به نام مبارک آن حضرت بر در و دیوار نصب می‌شود.

سفره نذری زنان نوغان در دهه پایانی ماه صفر به پهنای کل محله گسترده می شود، بوی نذری امام رضا(ع) از این محله مشام جان هر رهگذری را نوازش می دهد و ظرفهای نذری بین عزادارانی که از این محله گذر می کنند، توسط زنان نوغان توزیع می شود.

آخرین پرده از سنت ۱۲۰۰ ساله زنان نوغان در سالروز شهادت امام رضا(ع) براه انداختن هیاتی کوچک و زنانه است، آنان تابوت خالی با پارچه سبزی که به دور آن کشیده شده و گل سپیدی که بر روی آن قرار گرفته است را بر دوش می گذارند و ابتدا کل محله را پیموده، در مسجد محل حضور یافته و مراسم عزاداری را برپا کرده و سپس با همان تابوت راه حرم را در پیش می گیرند.

هیچ سالی نبوده که زنان محله نوغان هیاتی به راه نیانداخته باشند و در عزاداری سالروز شهادت امام رضا(ع) حضور پیدا نکرده باشند، آنان همان طور که تابوت را بر دوش دارند، شاخه گلی در دست گرفته، دسته های سینه زنی تشکیل می دهند و حوالی ظهر پا به حرم قدسی آن امام همام می نهند و در فراق مولای خود خون می گریند.

مراسم سالروز و شب شهادت حضرت امام رضا (ع) توسط زنان محله نوغان دلنشین و حزن انگیز است، فریاد یا امام رضا (ع) زنان در میان جمع سایر هیاتهای مذهبی به گوش می رسد و در حالی که گروه گروه راه بارگاه منور رضوی را در پیش گرفته اند، شیون می کنند و در غم جانسوز شهادت آن حضرت اشک می ریزند تا به جمع عزاداران در بارگاه مقدسش بپیوندند.

امسال نیز به رسم سالهای گذشته، ستاد سوگواره زنان نوغانی که سالهاست عزاداری حزن انگیز آنان را سازماندهی کرده است، فعال شد و از صبح امروز زنان نوغان در قالب هیاتی با شاخه های گل و تابوت مزین به پرچم حضرت امام رضا (ع) رهسپار حرم مطهر رضوی شدند تا با شرکت در مراسم عزاداری، ارادت عمیق خود به هشتمین خورشید آسمان امامت و ولایت را در تاریخ به ثبت برسانند./ایرنا