باغداران ایلام گرفتار هزارتوی ناملایمات

وقتی از اوایل بهار تا اواخر تابستان گذرت به بازارهای فروش میوه و تره بار استان ایلام می افتد فروش انواع میوه های بهاره و تابستانه جلوه گری می کند و این محصولات کشاورزی رونق خاصی به بازارهای ایلام بخشیده است.
عمده این میوه ها محصول شش هزار هکتار باغات استان ایلام است و حاصل تلاش و دسترنج باغدارانی که با زحمت و صرف هزینه و وقت متمادی این میوه ها را تولید کرده اند.
اما فروشندگان و خریداران و حتی افراد رهگذری که قصد یا توان خرید میوه را ندارند نمی دانند که این محصولات با چه مشقت و سختی تولید و به بازارهای مصرف عرضه می شود.
هرچند اراضی باغی استان ایلام در مقایسه با زمین های زراعی اندک بوده و سهم بسیار کمی از کشاورزی استان را به خود اختصاص داده اما آنچه از باغ دراین استان هست در اوج زیبایی ، طعم و ثمر است.
شاید کمتر خریدار یا فروشنده ای میوه ای بداند که باغداران ایلامی برای تولید و پرورش این میوه ها با چه سختی و چالش های متعددی مواجه هستند و چه مشقت هایی را به جان می خرند تا محصولی با کیفیت و مرغوب را به بازارهای مصرف عرضه کنند.
باغداران ایلامی عدم خرید تضمینی محصول، نبود بازار خرید گسترده، گرانی یا بی کیفیت بودن سموم کشاورزی، عدم حمایت دولت از باغداران را از جمله مشکلات خود در مسیر تولید میوه عنوان می کنند.

** محصولات باغی خرید تضمنی نمی شود و بازار خرید ندارد
یکی از باغداران استان ایلام در مورد مشکلات و مصائب تولید محصولات باغی در استان به ویژه شهرستان محل سکونت خود ملکشاهی اظهار داشت: میوه ها باید تازه خوری به بازار مصرف عرضه شوند اما به علت اینکه بازارهای ایلام جوابگوی مقدار میوه های تولید شده استان نیست باغداران با مشکل عرضه محصولات خود مواجه هستند.
عبدالله ابوالفضل زاده توضیح داد: میوه های استان ایلام همچون هلو و شلیل همزمان با هم به ثمر رسیده و قابل عرضه به بازار می شوند و به همین دلیل بازار استان از این میوه ها پر می شود و بازار جوابگوی حجم زیاد و همزمان یک نوع میوه نیست.
وی افزود: به ناچار برای فروش میوه ها، آنها را در کنار جاده های نزدیک به باغات به صورت کیلوفروش و ارزان قیمت به ماشین های عبوری عرضه می کنیم و یا اینکه واسطه ها و دلالان از دیگر استان ها با حضور در باغات میوه های تولیدی ما را با نازل ترین قیمت نسبت به بازار خریداری می کنند.
ابوالفضل زاده در ادامه یادآور شد: به علت مشکلات عدیده از مجموع ۲۰ هکتار باغی که داشتم در حال حاضر چهار الی پنج هکتار آن به پرورش شلیل، هلو و گردو اختصاص یافته و مابقی اراضی باغی خشک یا دارای محصول بی کیفیت و نامرغوب است و بارورسازی آن صرفه اقتصادی ندارد و نسبت به سال های اخیر میزان تولید محصولاتم ۵۰ درصد کاهش داشته است.
وی گفت: یکی دیگر از چالش های باغداران بالا بودن هزینه های تامین سموم و کود های کشاورزی است که هربار به میزان بهای این نهاده های باغی اضافه می شود و یا اینکه سموم و کودها کیفیت لازم را ندارند و حتی گاه موجب بیماری و آفت زدگی درختان می شوند.
وی افزود: در ماه های گذشته مقدار ۴۶ میلیون ریال سم و کود خریدم که این سموم با وجود قیمت گزاف اما هیچ گونه کارایی، ثمر بخشی و تاثیرگذاری خاصی نداشته است.
این باغدار ساکن شهرستان ملکشاهی در مورد دیگر مشکلات حوزه کشاورزی اظهار داشت: بعد از بروز سیلاب چند سال گذشته که در استان ایلام و شهرستان ملکشاهی به وقوع پیوست ایستگاه پمپاژ باغات این منطقه آسیب دید و با وجود پیگیری های لازم اما مسئولان اقدام خاصی برای تعمیر آن نکردند و به ناچار خود باغداران منطقه اقدام به به سازی آن با صرف مبلغ ۶۰۰ میلیون ریال از هزینه های شخصی خود کردند در حالیکه باغداران از درآمد اندکی برخودار هستند.
وی به معضل نبود آب مورد نیاز برای آبیاری باغات اشاره و اضافه کرد: برای تامین آبیاری باغات باید این اراضی به سیستم های آبیاری نوین مجهز شوند که تجهیز این سیستم های آبرسانی نیازمند اخذ اعتبار و تسهیلات است که بانک ها به علت نبود یا کمبود اعتبارات توان پرداخت وام ندارند.
وی در مورد بیمه محصولات باغی هم افزود: به سبب اینکه صندوق حمایت از محصولات کشاورزی برخی از محصولات باغی را بیمه نمی کنند و یا در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه هزینه خسارت ها بسیار دیر و ناقص پرداخت می شود به همین علت عمده باغداران تمایلی به بیمه محصولات باغی خود ندارند.
ابوالفضل زاده یادآور شد: یکی دیگر از مشکلات باغداران حرس کردن باغات است که باید به شیوه های نوین باشد و از آنجا که عمده باغداران اشراف به حرس علمی ندارند و یا اینکه به علت حجم گسترده باغات به تنهایی قادر به حرس کردن باغ به شیوه های نوین نیستند می بایست از شرکت های خصوصی که در زمینه حرس اراضی کشاورزی فعالیت دارند بکارگیری کرد.
وی توضیح داد: اما با توجه به اینکه این شرکت ها مقادیر زیادی هزینه بها طلب می کنند باغداران قادر به پرداخت این هزینه ها ندارند و به اجبار روی به حرس سنتی که کارایی چندانی ندارد می آورند و همین روش حرس سنتی در بیشتر مواقع موجب بیماری و یا افت زدگی درختان می شود.

** ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی فراوری مازاد میوه یک نیاز اساسی در ایلام است
باغدار دیگری از ساکنان شهرستان ایوان با داشتن ۶۰ هکتار باغ انگور و انار نیز درمورد مشکلات حوزه باغی گفت: یکی از مهمترین مشکلات ما نبود بازار مطمئن و کلان برای فروش محصولاتمان است که با وجود تولید با کیفیت و فروان میوه ای چون انگور اما نبود بازار باعث از بین رفتن محصول می شود و دولت نیز برنامه ای برای خرید تضمینی محصولات باغی ندارد.
محمد نادری افزود: یکی از مهمترین معضل ها و کمبودها در استان ایلام در حوزه محصولات باغی نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی است که میوه ها را به علت نبود بازار به فرآورده هایی چون کمپوت، کنستانتره، آب میوه ، … تبدیل کند تا از فساد و نابودی میوه های رسیده و نیز ضرر دیدن باغدار جلوگیری شود.
وی ادامه داد: از آنجا که عمده میوه شهرستان ایوان به بازارهای استان کرمانشاه و تهران منتقل می شود نبود ماشین های یخچال دار برای حمل میوه نیز در فسادپذیری این محصولات مزید برعلت است چرا که این میوه ها توسط ماشین هایی چون وانت پیکان و نیسان به مقصد حمل می شوند و در طول مسیر با توجه به بعد مسافت بخش عمده ای از میوه ها از بین می رود و این زیان کشاورز را در پی دارد.
نادری همچنین عدم رسیدگی مسئولان به شبکه های آبرسانی و ایستگاه های پمپاژ آب را از مشکلات کشاورزان برشمرد و گفت: شبکه های آبیاری باغات و اراضی زراعی قدیمی و پوسیده هستند که این امر هم موجب اتلاف و هدر رفت آب می شود هم کشاورزان باید به طور مداوم اقدام به تعویض یا تعمیر موقت این شبکه های آبیاری باشند و هدر رفت آب به علت خرابی شبکه های آبرسانی موجب می شود که اراضی باغی به درستی آبیاری نشوند.
وی افزود: تعمیر و مرمت اصولی و دائمی شبکه های آبیاری باغات منطقه طبق برآوردهای انجام شده به ۱۰۰ الی ۱۵۰ میلیون ریال هزینه نیاز دارد که کشاورزان با توجه به اینکه درآمد چندانی ندارند قادر به پرداخت و تامین این مبلغ را ندارند و مسئولان نیز با وجود پیگیری های لازم کشاروزان هنوز اقدامی برای تعمیر و به سازی شبکه های آبیاری نکرده اند.
نادری نیز به کیفیت پایین سموم و کودهای باغی اشاره و اضافه کرد: این سموم و کودها از مرغوبیت و کیفیت لازم برخوردار نیستند و برای درختان بیشتر خسارت زا هستند تا اینکه به توانند به تقویت درخت یا آفت زدایی آنها کمک کنند.

** حجم تولید میوه استان ایلام برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی توجیه اقتصادی ندارد
مدیرباغبانی سازمان جهادکشاورزی استان ایلام گفت: زیتون و انگور بیشترین تولید میوه در استان را به خود اختصاص داده اند که قابلیت صدور به دیگر نقاط یا تبدیل به فراوری را دار هستند.
بابک افراز افزود: عمده باغ های استان ایلام از لحاظ مساحت و وسعت کوچک بوده و باغداران خرده مالک محسوب می شوند و میوه های تولید شده در استان جوابگوی نیاز مصرف داخل است.
وی یادآور شد: میزان تولید انواع میوه در استان ایلام چندان زیاد نیست و میوه های تولیدی استان جوابگوی صنایع تبدیلی و تکمیلی نیست و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی برای این مقدار تولید صرفه اقتصادی ندارد.
افزار گفت: واسطه ها همواره یک پای ثابت بازار میوه هستند و بخش اعظمی از سود اقتصادی به جای کشاورزان به جیب واسطه ها می رود و عدم حضور دلالان امری اجتناب ناپذیر است.
وی در مورد خرید تضمنی محصولات باغی استان ایلام هم توضیح داد: دولت برخی میوه ها چون سیب و پرتغال را در باغاتی با سطوح بالا به خاطر تنظیم بازار میوه شب عید به صورت تضمینی خریداری و در سردخانه ها نگهداری می کند اما در استان ایلام به خاطر سطوح اندک باغات و نیز میزان تولید پایین خرید تضمنی میوه صورت نمی گیرد.
به گفته افرازعدم خرید تضمینی محصولات باغی و نبود بازارهای مداوم قابل اتکا باعث شده که واسطه ها و دلالان فرصت برای جولان و خرید محصول با قیمت پایین داشته باشند یا محصول در همان محل باغ به متقاضیان به صورت مسقیم و با قیمت توافقی عرضه می شود.
وی بالابودن قیمت تمام شده محصول تولیدی با توجه به هزینه بالای حامل های انرژی و پول کارگر، نبود مشارکت گروهی کشاورزان در احداث باغ های اشتراکی و مسائل و مشکلات وجود تک باغ های کم وسعت در روستاها، بالا بودن هزینه نگهداری باغ در مقایسه با مزارع را از دیگر مشکلات استان ایلام در حوزه باغات دانست.
وی افزود: دیم بودن بیشتر اراضی استان ایلام و هزینه بالای آب، عدم فرهنگ صحیح باغبانی در بین کشاورزان منطقه، عدم تمایل کشاورزان به باغداری به علت ضعف بنیه مالی و نداشتن منبع درآمد بین زمان کاشت تا برداشت اقتصادی و خشکسالی های مداوم سال های اخیراز دیگر چالش های استان ایلام در حوزه باغبانی است.
به گفته وی نبود وجود سردخانه و انبار مناسب جهت تولید و نگهداری محصول باغی برای عرضه به بازار در فصول مختلف سال، نبود واحدهای تولیدی تبدیلی و تکمیلی (زنجیره تولید) برای فرآوری محصولات باغی درجه ۲ و سه، نبود صنایع بسته بندی محصولات باغی به صورت بازار پسند نیز در حوزه باغی استان ایلام مزید بر علت است.
افراز تاکید کرد: بالا بودن نرخ سود بانکی و درصد بالای آورده های شخصی برای متقاضیان به علت پایین بودن سطح اقتصادی متقاضیان و توانایی نداشتن متقاضیان در تامین وثیقه های بانکی برای اجرای طرح های احداث و توسعه واحدهای گلخانه ای از دیگر چالش های فراروی کشاورزان استان ایلام است.
به گزارش ایرنا، استان ایلام با دارا بودن ۶ هزار هکتار اراضی باغی سالانه میانگین ۱۸ هزارتن تولید در این حوزه دارد و مهمترین محصولات باغی تولید شده انگور، لیموترش، زیتون، گردو، میوه های هسته دار، پسته، گیاهان دارویی و زینتی چون گل نرگس است.
نزدیک به پنج هزار از اراضی باغی استان ایلام بارور و مابقی غیر بارور است.
بهره برداران باغات استان ایلام پنج هزار نفر هستند./ایرنا