چرخ هایی که سلامتی به ارمغان می آورد

امروزه انسان‌ها مزایای تحرک و فعالیت‌های بدنی را می‌دانند. بنا بر تجربه، افراد فعال، سالم‌تر و شاداب تر از مردم عادی زندگی می‌کنند و در مقابل تنش‌های روانی و بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات زندگی تحمل و مقاومت بیشتری دارند اما پیشرفت فناوری و توسعه ماشین آلات، علی‌رغم تمامی مزایای خود موجب شده که زندگی انسان، کم‌تحرک تر و ساکن‌تر شود که این اتفاق عواقب نامطلوبی در برخواهد داشت.

خوشبختانه امروز به دلیل تغییر نگرش و احساس نیاز به داشتن زندگی سالم‌تر و شاداب‌تر هر روزه به‌شمار افرادی که به ورزش روی می‌آورند، افزوده می‌شود و یکی از ورزش‌هایی مفرح و پر طرفدار در میان همه قشرها جامعه دوچرخه سواری است؛ ورزشی که به آسانی می‌توان به آن دسترسی داشت و جایگزین مناسبی برای خودروهای شخصی است و تمام قشرها و گروه‌ها هم در مواقع مختلف از آن استفاده می‌کنند و گاهی هم این استفاده جنبه تبلیغاتی و فرهنگ سازی به خود می‌گیرد که نمونه زیاد آن را می‌توان در میان سیاستمداران دید.

سازمان ملل در سوم ژوئن ۲۰۱۸ میلادی برابر با ۱۳ خرداد ۱۳۹۷ خورشیدی را به دلیل تأثیر گذاری این ورزش «روز جهانی دوچرخه سواری» اعلام کرد.

سیاستمداران دوچرخه سوار

گاه به گاهی تصویرهایی از سیاستمداران جهان در رسانه‌ها پخش می‌شود که در حال دوچرخه سورای هستند؛ حرکتی که به ویژه در کشورهای در حال توسعه عمدتاً مربوط به زمانی است که سیاست‌مداران در یک رویداد رسمی شرکت می‌کنند و سعی دارند با سوار شدن بر دوچرخه در این زمینه فرهنگ‌سازی کنند اما گاهی هم پیش می‌آید که نشان از علاقه بی حدو حصر آنها به این ورزش است.

اگر بخوهم مهمترین رهبر دوچرخه سوار را نام ببریم باید به «مهاتما گاندی» رهبر و مبارز هند اشاره کنیم؛ فردی که در تمام طول عمرش یک دوچرخه‌سوار بود.

«مائو تسه تونگ» بنیانگذار جمهوری خلق چین یکی دیگر از سیاستمدارانی است که دوچرخه را یکی از ملزومات زندگی می‌دانست و از آن به عنوان یک وسیله قابل اعتماد برای حمل و نقل و نشانه‌ای از برابری اجتماعی یاد می‌کرد.

«عبدالفتاح سیسی» رییس جمهوری مصر نیز از دیگر سیاستمدارانی بود که در مراسم آغاز به کار عضو یک کمپین دوچرخه سوار شد تا مصری‌ها را به استفاده از دوچرخه ترغیب کند و از آنها بخواهد به کشورشان که درگیر کمبود نقدینگی بود کمک کنند و مصرف بنزین را کاهش دهند.

همچنین «اوو مورالس» رئیس جمهوری بولیوی نیز در سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی به رژه پیاده‌ها و دوچرخه‌سوارها پیوست.

در آمریکا بسیاری از رؤسای جمهوری مانند جیمی کارتر، نیکسون، ریگان، جورج دبلیو بوش و اوباما» به همراه همسران‌شان دوچرخه سوار می‌شدند. احتمالاً بسیاری از آن‌ها توصیف «جان اف کندی» در ستایش دوچرخه را تأیید می‌کنند: «هیچ چیز با رضایت و خشنودی ساده‌ای که از دوچرخه‌سواری به دست می‌آید قابل مقایسه نیست» اما هنگامی که از دوچرخه نامی به میان می‌آید باید به «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری کنونی آمریکا هم اشاره‌ای داشت زیرا وی در ۱۹۸۹ میلادی در هنگام افتتاح مسابقه‌ای به نام «تور دو ترامپ» با مباهات گفت: «این رویدادی است که در آینده می‌تواند ابعاد گسترده‌تری پیدا کند و به یک رقیب جدی برای تور دو فرانس تبدیل شود».

«بوریس جانسون» شهردار اسبق لندن در دورانی که در این سمت بود در اضافه کردن بیش از هشت هزار دوچرخه عمومی به این شهر مشارکت داشت و باعث شد هر روز میلیون‌ها سفر با دوچرخه در لندن صورت پذیرد. همچنین در انگلیس اعضا حزب دموکرات دیوید کامرون نخست وزیر اسبق دوچرخه سوار می‌شوند.

دوچرخه سواری «حناچی» در سه شنبه‌های بدون خودرو

شاید بتوان مهمترین مدیر و سیاستمداری که در ایران به مساله دوچرخه سواری اهمیت قائل شد، «پیروز حناچی» شهردار تهران دانست؛ شهردای که «کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو» پیوست و در دومین سه‌شنبه کاری خود به عنوان شهردار تهران با دوچرخه بر سرکار حاضر شد.

بعد از دوچرخه سورای نخستین سه شنبه‌های بدون خودرو بود که حناچی با بیان اینکه توسعه مسیر دوچرخه، تقویت پیاده‌محوری و به‌طور کلی تغییر مودهای حمل و نقل به حمل و نقل پاک، سیاستی است که تمامی کلانشهرهای موفق دنیا با همکاری مردم تعقیب می‌کنند، اظهار داشت: «در نوروز امسال بسیاری از مسیرهای دوچرخه سواری در پایتخت را در راستای تقویت حمل و نقل پاک، توسعه دادیم».

اما اقدام شهردار تهران با حاشیه‌هایی نیز همراه بود و اگرچه بلومبرگ در یک گزارش ویدئویی به دوچرخه سواری پیروز حناچی شهردار تهران اشاره کرد و نوشت: دوچرخه سواری شهردار تهران از این زاویه بسیار عجیب است که امر نادری در میان مقامات ایرانی است. مقاماتی که راحتی و امنیت اتومبیل را با چیزی عوض نمی کنند» اما غلامحسین کرباسچی شهردار اسبق تهران از پیروز حناچی شهردار جدید تهران در اینستاگرام خود انتقاد کرد و گفت: «ای کاش آقای حناچی به جای دوچرخه صبح زود بدون ترافیک با ماشین می‌رفت در دفتر کارش و پیگیری و تلاش می‌کرد که زودتر صدها واگن به معطل مانده مترو به خطوط مترو ملحق شوند که صدها هزار مسافر مترو راحت تر و سریع‌تر برسند و دهها هزار اتوموبیل کمتر بیرون بیایند».

البته در واکنش به انتقاد کرباسچی، «حمید رضا جلایی پور» فعال اصلاح طلب از حناچی دفاع کرده و خطاب به کرباسچی نوشت: «مگر مهم‌ترین معضل شهر تهران (هم طبق اجماع کارشناسان و هم بر اساس نظرسنجی‌ها از شهروندان تهران) ترافیک و آلودگی هوا نیست؟ و مگر برای کاهش هر دو هم فرهنگ‌سازی برای استفاده بیشتر از دوچرخه و مترو و هم اولویت‌دادن به افزایش و ارتقا و تسهیل حمل و نقل عمومی ضروری‌ترین اقداماتی نیست که شهردار تهران می‌تواند و باید انجام دهد».

دومین چهره اصلاح طلبی که به شهردار جدید تهران تهران اعتراض کرده «صادق خرازی» بود. خرازی نیز در پستی اینستاگرامی به تندی از حناچی انتقاد کرد و نوشت: «خدا کنه عوام فریبی‌های هیجانی پایان بگیرد روزی نخست وزیر یک کشور اروپایی دیر به پارلمان رسید و در اعتراض نمایندگان گفت: نخست وزیر شما مشغول واکس زدن کفش‌هایش بود به این نخست وزیر بایست افتخار کنید رندی از نمایندگان مجلس گفت: خاک بر سر کشور و نخست وزیرش که کشورمان را علاف ۲ لیر پول و پرداخت آن کرده است. مردحسابی پول واکس کفش تو را می‌دهیم کشور را که در زمان جنگ است درست اداره کن».

در نقطه مقابل عده‌ای معتقد بودند که اگر این رفتار از طرف شهردار در یک کشور خارجی رخ می‌داد در ایران همه او را تحسین می‌کردند. در همین مورد کاربری توئیت کرد: «اگه شهردار پاریس بود، الان یه عده خودشون رو کشته بودند که وای اینا چه قدر به محیط زیست اهمیت میدن».

اما همه این حاشیه هم مانع علاقه و پیگری حناچی به بحث دوچرخه سواری نشد و به نظر می‌آید همین دیدگاه هم سبب شده که شهرداری در حال اجرای طرح دوچرخه‌های بیدود است.

طرح دوچرخه‌های بیدود

راه‌اندازی خانه‌های دوچرخه و بعد از آن جمع کردن این امکانات در برخی مناطق تهران به دلیل عدم استقبال تهرانی‌ها از سیستم دوچرخه‌سواری و بعد استفاده از رَک‌های دوچرخه در سطح معابر مرکزی پایتخت از جمله اقدام‌هایی است که در سال‌های اخیر انجام شد اما در نهایت راه‌اندازی اپلیکیشن اجاره دوچرخه به نظر می‌آید که موفقیت آمیز بوده است.

بنابراین می‌توان گفت ورود پیروز حناچی به موضوع ایجاد فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی و سیستم دوچرخه‌سواری در روز سه‌شنبه‌ها و استفاده وی از دوچرخه برای حاضر شدن در شهرداری تهران باعث شد برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای در خصوص ایجاد تسهیلات ویژه برای شهروندان دوچرخه‌سوار در پایتخت ایجاد شود.

به این ترتیب ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ خورشیدی بود که عکس‌های صدها دوچرخه سوار در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که با نخستین دوچرخه اشتراکی بیدود در تهران سفر می‌کردند. حرکت جدیدی که با حمایت شهرداری تهران و به کمک یک شرکت خصوصی کلید زده شد.

شرکت «پاک چرخ ایرانیان» در ۱۳۹۶ خورشیدی به عنوان نخستین و تنها مجری انحصاری دوچرخه‌های اشتراکی هوشمند با نام تجاری «بیدود» با بررسی نیازهای جامعه و با رویکرد حرکت به سمت شهری هوشمند فعالیت خود را در زمینه حمل و نقل پاک با هدف کاهش آلودگی هوا، کمک به محیط زیست، افزایش سلامت شهروندی و کاهش ترافیک آغاز کرد؛ شرکتی که تلاش می‌کند تا با بالا بردن سطح فرهنگ جامعه و استفاده از دوچرخه کیفیت زندگی را در جامعه ایرانی ارتقا دهد.

این شرکت با قرار دادن دوچرخه‌های بیدود در سطح شهر به حمل و نقل پاک و دور از ترافیک کمک کرده و در میزان هزینه‌های جابجایی به کاربران خود یاری رسانده است. از این رو در فاز اول فعالیت خود را در شهر تهران و از بخش‌های مرکزی شهر آغاز کرده و به تدریج کل شهر را تحت پوشش قرار خواهد داد. پس از مدت زمان کوتاهی این خدمت به سایر شهرها و در نهایت در کل ایران گسترش خواهد یافت.

قرارداد استفاده از خدمات دوچرخه بیدود

قرارداد خدمات اجاره دوچرخه بیدود میان استفاده کننده از دوچرخه که در این قرارداد «کاربر» و شرکت پاک چرخ ایرانیان منعقد می‌شود که به موجب آن کاربر به دانلود، نصب نرم افزار موبایل بیدود، ثبت نام و استفاده از خدمات ارائه شده بیدود به صورت آنلاین و آفلاین خواهد پرداخت.
بیدود مسؤولیت ارائه خدمات آنلاین در بستر شبکه اینترنت و موبایل شامل سرویس‌های تحت شبکه جهت نرم افزار اجاره دوچرخه و خدمات آفلاین اجاره دوچرخه و همچنین مدیریت قوانین عملیاتی که ممکن است در هر زمان منتشر کند را بر عهده می گیرد.

کاربر تأیید می‌کند که ظرفیت انطباق با رفتار شهروندی بر اساس قانون جهت استفاده از خدمات بیدود را دارد. کاربر نرم افزار موبایل و خدمات بیدود باید بالای ۱۳ سال سن و کمتر از ۷۰ سال سن داشته و از لحاظ جسمی دارای قدرت بدنی مناسب باشد.

کاربری که دارای بیماری‌هایی چون صرع، بیماری قلبی، فشار خون بالا، ضعف بینایی، اختلال در شنوایی و ناتوانی جسمی بوده و یا تحت شرایط غیرطبیعی، استفاده از مواد مخدر و قرص‌های روان گردان، اختلال روانی متناوب و غیره است مجاز به ثبت نام و استفاده از خدمات بیدود نمی‌باشد و همچنین خانم‌های باردار اجازه استفاده از خدمات بیدود را ندارند.

بیدود در صورت تکمیل ثبت نام یک حساب اختصاصی به کاربر اعطا می‌کند. کاربر دارای حق انحصاری برای استفاده از حساب کاربری خود بوده اما از اهدا، قرض، اجاره، انتقال و فروش آن به سایرین منع می‌شود. مسؤولیت مراقبت و محافظت از حساب کاربری و هر فعالیتی که تحت کد و حساب کاربری وی انجام می‌شود به عهده شخص کاربر است.

گردشگری خانوادگی با دوچرخه

یکی از شاخه‌های گردشگری که امروزه هم بسیار پرطرفدار شده، گردشگری با دوچرخه یا سایکل توریسم است؛ افرادی که عموماً با کوله پشتی ها و کیف‌های مختلفی که از اطرافش آویزان شده راحت تر شناخته می‌شوند. بنابراین استفاده از دوچرخه جدای از اینکه می‌تواند به لحاظ سلامتی برای فراد مفید باشد می‌تواند باعث گردش و تفریح خانواده‌ها نیز می‌شود.

یکی از مزایای گردشگری با دوچرخه این است که افرادی که به دوچرخه سواری به عنوان یکی از راه‌های گردشگری نگاه می‌کنند، هنگامی که وارد یک منطقه جغرافیایی می‌شوند به بسیاری از جنبه‌های گردشگری توجه دارند.

در خصوص استفاده از دوچرخه در گردشگری ما می‌توانیم با استفاده از طرح دوچرخه‌های بیدود که در تهران اجرا شده به همراه خانواده و دوستان خود به گردشگری به ویژه گردشگری شهری بپردازیم به ویژه اینکه شهرداری هم مسیرهای مشخصی را برای دوچرخه سواران در نظر گرفته و طراحی کرده است.

کاهش آلودگی هوا با افزایش دوچرخه سواری

رفاه‌طلبی، تغییر سبک زندگی و گرایش مردم به سمت تجملات به‌مرور مشکلاتی را ایجاد کرده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، آلودگی هوا است. تهران و برخی کلان‌شهرهای کشور نیز درگیر آلودگی هوا هستند، معضلی که خودرو یکی از عوامل اصلی دخیل در آن است. از این رو برای مقابله با آلودگی هوا، ترافیک، آلودگی صوتی و کم‌تحرکی شهروندان، هیچ راهی بهتر از این نیست که هر روز افراد بیشتری ترغیب شوند که به‌جای استفاده از خودروهای شخصی به استفاده از دوچرخه رفت و آمد کنند.

جمع بندی

فرهنگ‌سازی استفاده از دوچرخه در سفرهای درون شهری یکی از اهداف بزرگ دولت‌ها و کلان‌شهرها است. بسیاری از شهرهای بسیار بزرگی مانند تهران گرفتار ترافیک، آلودگی، مشکلات سلامتی شهروندان و زندگی‌هایی ماشینی و بی‌تحرک هستند. از این رو استارتاپ‌های دوچرخه اشتراکی می‌توانند گام بزرگی برای بسترسازی این فرهنگ و استقبال از دوچرخه به جای خودرو برای سفرهای درون شهری باشند.

بنابراین استفاده از دوچرخه به جای خودرو یا موتورسیکلت خود نیازمند تشویق و فرهنگ سازی است. به نظر می‌رسد شهرداری یا نهادهای دولتی حتی می‌توانند برای تشویق به استفاده بیشتر از این دوچرخه به افرادی که در سفر روزانه خود از دوچرخه‌ها استفاده می‌کنند، خدماتی را ارایه دهند./ایرنا