نقش فانتزی رسانه ملی در زمان بروز حوادث غیر مترقبه!

این رویکرد در شرایط بحرانی و غیر مترقبه چند برابر می‌شود و مهمترین مطالب آموزشی یا پیشگیرانه به ویژه در زمان بروز حوادث غیر مترقبه نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی، رانش زمین، طوفان، قتل‌های زنجیره‌ای و موارد مشابه از این رسانه‌ها منتشر می‌شوند.
اما متاسفانه در صداو سیمای ما به دلیل عدم استفاده از منابع انسانی کارآمد و متخصص و نبود مدیریت صحیح، رویکرد صداوسیما در شرایط بحرانی تفاوت چندانی با سایر روزها ندارد و گاهی اوقات مصداق ضرب‌المثل معروف همه جا را آب برد و رسانه ملی را خواب برد، در این رسانه تعبیر می‌شود و ظاهراً تعریف بحران در این رسانه با همه جای دنیا تفاوت ماهوی دارد!
برای مدیریت یک بحران در هرسطحی، وظایف خاصی وجود دارد. این وظایف از سطح ملی تا محلی و از سطح سازمانی تا فردی قابل بررسی است. سازمان‌های رسانه‌ای نیز در کنار سایر سازمان‌ها و مسئولان دارای نقش خاصی هستند و در این بین توقعات و انتظارات مردم از رسانه ملی، گاهی بیشتر از ظرفیت‌های ذاتی آن رسانه و یا شرایط و امکانات موجود در محیط است. به هر صورت، مجموع رسانه‌های مکتوب و صوتی و تصویری هر کدام به فراخور امکانات و محدودیت‌های خود می‌توانند نقش مهم و موفقی ایفا کنند، اما رسانه ملی در هر مرحله از مدیریت بحران باید نقش آفرینی ویژه و مؤثرتری دارند. توجه اساسی به این موضوع موجب خواهد شد، بحران با سرعت بیشتری مهار شده و تلفات نیروی انسانی به حداقل برسد و سرمایه و منابع مادی مراجعه کمتر دچار آسیب شود. نقش رسانه‌ها در مدیریت و کنترل هر بحران، خصوصاً بلایای طبیعی شامل سه مرحله اساسی است: الف: قبل از وقوع بحران (مرحله آموزش) ب: در طول بحران (مرحله مواجهه) ج: پس از بحران (مرحله پشتییبانی و اصلاح) که دردمندانه رسانه ملی در هیچ کدام از مراحل قادر به ایفای نقش تاثیرگذار نیست. در حادثه سیل اخیر گلستان و شیراز و سایر نقاط کشور، کل ماموریت صداوسیما پخش اخبار هواشناسی و هشدار درباره بروز سیل و عدم اطراق مسافران در کنار رودخانه‌ها بود. بعد از بروز سیل هم صداوسیما به انتشار تصاویر و فیلم‌هایی پرداخت که قبلاً همه ما در شبکه‌های اجتماعی دیده بودیم و جالب‌تر اینکه در زمان انتشار این تصاویر هم دقت لازم صورت می‌گیرد که خدای نانکرده تابلوی بانک یا مغازه‌ای ناخواسته تبلیغ نشود!
البته پا روی حق نگذاریم هشدار در خصوص عدم واریز وجه به حساب سلبریتی‌ها و عدم فیلمبرداری از سیلاب توسط شهروندان از مواردی است که رسانه ملی روی آنها تاکید موکد دارد. غافل از اینکه اگر این فیلم‌ها نباشند این رسانه باید تصاویر آرشیوی پخش کند!
بی‌هیچ تردید باید اذعان کرد که مردم در این شرایط نیاز به آگاهی‌های پیشگیرانه (قبل، حین و پس از بروز حادثه) به صورت فنی و تخصصی دارند که علاوه بر کاهش تلفات و خسارات، نحوه کمک رسانی‌ها و امداد رسانی‌ها نیز هدفمند و سازمان یافته‌تر صورت پذیرد. بدون تعارف نکاتی که مردم از کلیپ‌های آموزشی تلگرام و شبکه های مشابه و سایت‌ها در زمان بروز حوادث می‌آموزند صدها برابر پر بارتر و آموزنده‌تر از هشدارهای خشک و خالی آقای اصغری و همکاران شان در هوا شناسی است!
شناسایی سیل و خطرات آن، آموزش نشانه‌های بروز سیل (گل آلود شدن آب رودخانه‌ها و سر و صدای غیر طبیعی)، ضرروت رفتن به مکان‌های بلند، رانندگی بدون بستن کمربند، قفل نکردن قفل‌های خودرو، زمان ترک منزل، زمان ترک خودرو (۳۰ سانت آب بیشتر خودرو‌ها شناور می‌سازد و ۶۰ سانت اب همه خودروها را شناور می‌کند)، قراردادن مدارک و برخی وسایل در طبقات بالایی منزل یا کمد، بستن درزهای منزل، قطع گاز و برق، عدم عبور از مناطق سیل زده چه پیاده و چه سواره، دوری از ستون‌ها و سیم‌های برق، عدم عبور از مسیرهای مشکوک و… مواردی هستند که آموزش آنها در رسانه ملی خط قرمز محسوب می‌شوند و گویی اگر به این نکات اشاره شود، ذنب لایغفر رخ می‌دهد! در صورتی که آموزش همین نکات اگر باعث نجات جان افراد نشود، تعداد جان باختگان این حوادث را به شدت کاهش می دهد.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که وظیفه رسانه ملی تنها انتشار اخبار حوادث نیست و وظیفه بزرگتر جلوگیری یا کاهش تبعات و خطرات حوادث غیر مترقبه است. در حقیقت مردم خواستار تغییر نوع نگاه مدیران رسانه ملی به موضوعات اجتماعی به ویژه در شرایط بحرانی و خطر هستند و اگر آموزش‌های صحیح و جامعی به مردم داده شود، در هنگامی که هیچ نظمی در محل وجود ندارد و تقریباً همه چیز از کنترل خارج شده، مردم می‌توانند در سازماندهی و برقراری نظم برای رهایی از مصیبت‌های بیشتر بعد از وقوع حادثه مشارکت کنند. یادمان باشد استفاده از تمام ظرفیت‌های رسانه ملی برای آموزش نکات فنی و تخصصی در زمان بروز حوادث و کاهش تبعات ناشی از آنها یک ضرورت و یک خواسته ملی است که مشخص نیست گردانندگان مجموعه چند هکتاری صداوسیما چه زمانی به آن آگاهی پیدا می‌کنند؟!