سهم ناچیز زنان شهیده از قاب آبی کوچه

دود خمپاره و تانک و به دنبال آن بوی خاکریز نم گرفته از خون و بدن های زخمی نیازمند التیام و درمان، صحنه هایی است که هرگز از یاد رزمندگان جنگ تحمیلی پاک نمی شود و در افق دور ذهنشان نقش بسته است؛ رزمندگانی که فارغ از جنسیت، به امید برافراشتن پرچم ایران در بلندای پیروزی، صحنه های نبرد را درمی نوردیدند.

در این کارزار، حضور زنان علاوه بر نقش آفرینی در عرصه های مختلف دفاع به صورت خودجوش و مستقیم، دلگرمی مردانی بود که به شدت نیازمند غم زدایی و مهر و محبت خواهران و مادران شیرزن در میانه میدان نبرد بودند.

امدادگری و پشتیبانی در درمانگاه های سیار و کادر پزشکی هم نمونه های دیگر حمایت زنان رزمنده بود. این زنان مسلمان دریافته بودند که باید به امداد مجروحان و جانبازان جنگ بپردازند، بر همین اساس بدون هیچ چشمداشتی و تنها به نیت دفاع از وطن، به خیل شهدا پیوستند.

شهیده هایی که براساس آمار تهیه‌شده از فهرست شهدای جنگ تحمیلی، ۶هزارو ۴۲۸ نفر بودند که بیشتر آن‌ها در بمباران و موشک‌باران شهرها به شهادت رسیده‌اند که از این تعداد،۵۰۰ نفر رزمنده بودند. همچنین بیشتر این زنان مجرد و دوهزارو ۵۰۰ نفر از آنان در سن ۱۰ تا ۳۰ سالگی بوده اند.

براساس آمار بنیاد شهید و امور ایثارگران که در شهریور ۱۳۸۱ به تفکیک جنسیت و گروه‌های جانبازی منتشر شد، تعداد کل جانبازان زن ۵‌هزارو ۷۳۵ نفر است که از این تعداد ۳هزارو ۷۵ نفر بالای ۲۵ درصد جانبازی دارند. درباره تعداد اسرای زن جنگ تحمیلی، آمار روشنی منتشر نشده، اما در برخی منابع از رقم ۱۷۱ اسیر زن در جنگ هشت‌ساله گفته شده است.

مشارکت و حضوری پررنگ که ناخواسته، پس از جنگ به دست فراموشی سپرده شد و نه کوچه ای، نه خیابانی و نه میدانی به نامشان ثبت نشد؛ جالب این که هیچ‌کس دلیل مشخصی برای این مساله ندارد.

قرار گرفتن فقط نام پنج شهیده زن بر روی کوچه ها و بن بست های پایتخت خود شاهدی بر این مدعا است که حکایت از سهم ناچیز زنان شهید از قاب آبی کوچه دارد؛ خیابان شهید «مرضیه ترکستانی» در منطقه چهار، خیابان «صدیقه و عبدالحمید رودباری» در منطقه ۸، بن بست شهید «شوکت مراد» در منطقه یک و خیابان های شهید «سمیه کنجه» و «ثمره سواریان» در مناطق ۸ و ۱۶ شهرداری تهران تنها خیابان ها و کوچه های با نام شهدای زن هستند که در پایتخت خودنمایی می کنند.

موضوعی که ضرورت تشکیل سازمانی برای حفظ ارزش ها و آثار مشارکت زنان در دفاع مقدس را دو چندان کرد تا با تشکیل آن به ثبت خاطرات زنان ایثارگر، نشر فرهنگ دفاع مقدس و ارتقای جایگاه زنان ایثارگر در سطح جامعه بپردازند.

این سازمان نوپا به ریاست «مریم مجتهدزاده» در ۲۷ مهر ماه ۱۳۹۲ تاسیس شد و تلاش کرد در سال های فعالیت خود همواره در جهت ارتقای جایگاه زنان شهیده و ایثارگر در سطح جامعه گام بردارد.

امسال هم همچون سال های گذشته، بر اساس گزارش روابط عمومی این سازمان، مجتهدزاده، ضمن مغتنم شمردن هفته دفاع مقدس برای نشر، ترویج و تقویت اهداف و ارزش های حضور زنان در دفاع مقدس، یادآور شد: برنامه‌های گرامیداشت هفته دفاع مقدس با شعار محوری «ما پیروزیم» و مبتنی بر ایجاد وحدت و همبستگی ملی و تقویت روحیه انقلابی و عاشورایی در هفته دفاع مقدس اجرا می‌شود.

وی افزود: نشست فعالان زن دانش‌پژوه در عرصه دفاع مقدس، دیدار با خانواده شهدا به ویژه شهدای اقلیت، رونمایی از پنج عنوان کتاب مکتوب و صوتی در حوزه زن و دفاع مقدس و همچنین رونمایی از فصلنامه زنان و دفاع مقدس با محوریت زنان، دفاع مقدس و دانش‌های کاربردی، برگزاری طرح اکسیر (سواد رسانه) در شرق و جنوب شرق تهران، برگزاری نشست همسران آزادگان و تهیه برنامه رادیویی «بر بلندای آسمان» درباره معرفی همسران شهدایی که خود در دفاع مقدس نقش اساسی داشته‌اند، از جمله برنامه‌های سازمان به مناسبت هفته دفاع مقدس است.

وی در ادامه افزود: برگزاری نشست هم‌اندیشی و تجلیل از مادران شهدا، برگزاری کنگره شهدا زیر پوشش بهزیستی به نام بچه‌های گمنام مادران گمنام، برگزاری نمایشگاه کتاب و عکس در دانشگاه‌ها، مدارس و فرهنگسراها، معرفی مادران، خواهران و همسران شهدا به مدارس و دانشگاه‌ها برای سخنرانی و برگزاری طرح در کوی نیک‌نامان (تجلیل و تقدیر از خانواده شهدا) در منطقه شرق تهران انجام می‌شود.

حال باید نشست و منتظر ماند با گسترده شدن فعالیت این سازمان و تابوشکنی از نامگذاری کوچه و خیابانی به نام زنان از جمله شهیده های زن، شاهد تقویت روحیه ایثار در میان زنان و هویت و الگو آفرینی برای آنان خواهیم بود یا زنان عطای حضور پررنگ را به لقای کم توجهی می بخشند و کنج خانه عزلت می گزینند./ایرنا- فاطمه دهقان نیری